Studium przypadku: modele haptyczne z PLA dla osób z upośledzeniem wzroku

This article is also available in following languages:

January 3. 2022

Estimated reading time: 5 minutes

Wyobraź sobie ciemność. Nieprzeniknioną, kompletną ciemność. Taką, która się nie kończy i trwa wiecznie. Musisz się w niej poruszać, przystosować i nauczyć inaczej odbierać rzeczywistość. Witaj w świecie bez wzroku, w którym rządzą inne zmysły.

Materiał:

Prusament PLA i PLA Blend

Model 3D:

modele haptyczne do czeskiej książki “Kamil – malíř snů” (“Kamil – Malarz Snów”)

Wymagania:

łatwe drukowanie

możliwość odtwarzania drobnych szczegółów i niskich warstw

łatwa obróbka gotowych wydruków

Z pewnością znane Ci są “restauracje w ciemnościach”, w których mamy próbkę codziennego życia osób, które straciły wzrok. Jest to niezwykłe doświadczenie, którego z pewnością warto spróbować. Dzięki niemu sprawdzisz m.in. swoją wrażliwość na otoczenie.

Jeśli jednak odwrócimy sytuację, to w jaki sposób możemy pozwolić osobom z upośledzeniem wzroku “znać” nasz świat?

Czym jest technologia haptyczna

Z definicji, technologia haptyczna to sposób komunikacji przez dotyk lub czucie. Jest to najprostsza i najbardziej zrozumiała forma komunikacji. Pomyśl o tym jak o głaskaniu – dotyku symbolizującym przyjaźń lub uczucie. Po przeciwnej stronie mamy klapsa. Haptyka to również podstawa działania specjalnego systemu pisma, nazwanego pismem Braille’a, który jest oparty na wypukłych kropkach stanowiących pojedyncze znaki.

Niedawno powstały modele haptyczne znanych czeskich budynków (link), które umożliwiają osobom z upośledzeniem wzroku poznanie takich elementów krajobrazu, jak Willa Tugendhatów, Ogród Kwiatowy w Kromieryżu, czy zespół pałacowo-parkowy Lednice-Valtice. Wyobraź je sobie jak modele o rozmiarze zbliżonym do kartki A4, które zawierają plan budynków z różnymi szczegółami. Niektóre budynki zawierają dodatkowe tabliczki ze szczegółami takimi, jak zdobienia czy przednia fasada.

To jednak tylko początek – dzięki drukowaniu 3D, osoby z upośledzeniem wzroku mają ułatwiony dostęp do wielu szczegółów i doświadczeń, których przekazanie byłoby niemożliwe lub bardzo trudne. Cieszymy się, że będąc wiodącym producentem drukarek 3D, możemy w tym pomóc!

Kamil – malarz dotykowy

Połączenie sztuki i nowoczesnej technologii zawsze daje interesujące wyniki. Jest to nawet piękniejsze, gdy służy pomaganiu innym. Te modele haptyczne (link) zostały stworzone do uzupełnienia książki “Kamil – Malarz Snów”. Książka opowiada historię małego Václava, który dostaje się do obrazów Kamila Lhotáka i odbywa w nich przygody. Przedmioty, budynki i postaci z każdej opowieści zostały zaprojektowane jako modele haptyczne, które można przekształcić w dotykalne formy dzięki drukowaniu 3D.

Kamil Lhoták (1912 – 1990) był czeskim malarzem, grafikiem i ilustratorem z Pragi. Był członkiem czeskiej grupy artystów Group 42, oficjalnie założonej w 1942 r. Jego obrazy pokazują specyficzny, poetycki punkt widzenia. Głównym źródłem inspiracji była dla niego technologia i jej wynalazki z początków XX-wieku, w szczególności pionierskie odkrycia motoryzacji, awiacji i kolei. Książka Markéty Vítkovej jest oparta na obrazach on Lhotáka.

Modele haptyczne zostały stworzone przez nasz PrusaLab we współpracy z Vodafone Foundation Laboratory. Dzięki tej kooperacji, książka mogła dosłownie przejść w trzeci wymiar. Głównym przeznaczeniem modeli jest pomoc dla osób z upośledzeniem wzroku, jednak mogą być również użyte przez innych czytelników, którzy chcieliby przeżyć opowieść na inny sposób.

“Przed książką ‘Kamil – Malarz Snów’ opublikowałam już specjalną książkę o tytule ‘Birthday Cat’ (‘Urodzinowy Kot’), która łączy świat osób widzących z osobami z zaburzeniami wzroku. Pracując nad tą książką w formie audiobooka i haptycznej, odkryłam jak wymagające, pracochłonne i kosztowne to jest,” mówi Markéta Vítková, autorka książki. Współpracując z Vodafone Foundation Laboratory, postawiła sobie za cel sprawienie, aby druk 3D był tak łatwy i tani, jak to możliwe. Wtedy do projektu dołączył PrusaLab.

Modele haptyczne od Prusa Research

“Pomysł użycia druku 3D został zainicjowany przez mojego mentora projektu, Jana Bízika. On również zaproponował rozmowę z Prusa Research,” mówi Markéta Vítková. “Wspólnie poszliśmy na spotkanie z Michalem z PrusaLabu. Od samego początku był bardzo entuzjastycznie nastawiony do projektu i zaprojektował modele, które zostały później stworzone bezpośrednio w PrusaLabie. Chcieliśmy jednak przetestować je na osobach niewidomych. Bez tego cała ta praca nie miałaby sensu. Informacje zwrotne są dla nas niezwykle ważne.”

Tworzenie modeli dla osób z upośledzeniem wzroku wymaga innego podejścia, niż tylko stworzenia ładnego modelu. Percepcja takich osób jest inna, więc modele musiały być przystosowane do ich potrzeb. Modele nie mogły być np. zbyt szczegółowe i powinny zawierać tylko ważne proporcje i kształt. Paradoksalnie, więcej szczegółów nie pomaga w opisaniu obiektu dokładniej, ponieważ wprowadza zagmatwanie.

Półtorej roku później praca była zakończona, a książka jest już dostępna w księgarniach. Ale co z modelami?

“Modele haptyczne są już ukończone i dostępne do pobrania, ale kolekcję można rozwinąć. Naszą wizją na przyszłość jest tworzenie modeli przez każdego, kto chciałby to zrobić. Do każdej książki,” mówi Vítková radosnym głosem.

Jak i z czego są tworzone modele haptyczne?

“Dostaliśmy ważne sugestie dotyczące modeli haptycznych od osób z upośledzeniem wzroku i zdołaliśmy wejść we współpracę z przewodnikami Niewidzialnej Wystawy,” mówi Michal z PrusaLabu o tworzeniu modeli do książki “Kamil – Malarz Snów”. Oprócz właściwych proporcji i szczegółów, kluczowy był również wybór materiału.

“Było jasne, że nie będą to modele narażone na naprężenia mechaniczne czy podwyższoną temperaturę. Dlatego najlepszym wyborem był materiał drukujący się łatwo, mający idealne właściwości dla naszego zastosowania,” mówi Michal o kryteriach. “Wybraliśmy więc Prusament PLA, który drukuje się łatwo, a wydruki mają wystarczająco dobrze odwzorowane szczegóły. Musieliśmy również wziąć pod uwagę założenie, że każdy, kto nie ma dużego doświadczenia w druku 3D będzie w stanie wydrukować modele haptyczne.”

“PLA nadaje się dla każdego, kto tworzy szczegółowe prototypy i modele wizualne, które muszą być tak dokładne i ładne, jak możliwe. Drukując z PLA, możliwe jest otrzymanie bardzo cienkich linii warstw modelu, a powierzchnia łatwo poddaje się modyfikacji. PLA łatwo się klei, uszczelnia i maluje,” dodaje Michal, mówiąc o jego cechach.

Modele otwierające dostęp do nowych światów

Dzięki możliwościom i dostępności druku 3D, osoby z upośledzeniem widzenia mają teraz możliwość zbliżenia się do otaczającego świata i być może po raz pierwszy poznania go w sposób podobny do tego, jaki reszta z nas bierze za pewnik. A nam daje możliwość postrzegania świata odrobinę inaczej. Spróbujesz poczuć książkę dotykowo? Lub przetłumaczyć swoją ulubioną na ten język?

Informacje o Prusamencie PLA:

PLA jest materiałem idealnym do modeli dekoracyjnych. Łatwo się go drukuje w niskich temperaturach dyszy i stołu. Nie wymaga trudnych przygotowań, dlatego świetnie nadaje się dla początkujących, ale i doświadczeni użytkownicy znajdą dla niego zastosowanie.

Więcej o Prusamencie PLA przeczytasz tutaj.

Informacja o książce:

Gdzie mogę kupić książkę?

Książkę “Kamil – Malarz Snów” możesz kupić pod adresem www.marketavitkova.cz lub przez sieci dystrybucji książek.

Gdzie mogę pobrać modele haptyczne?

Modele haptyczne są dostępne do pobrania za darmo na stronie PrusaPrinters.org. Możesz znaleźć je w sekcji Modele – Nauka – Modele dotykowe oraz na profilu użytkownika PrusaLab, w tej kolekcji.